Lipid ไขมัน ไขมันเป็นสารที่ให้พลังงานสูงเมื่อเทียบกับสารอาหารประเภทอื่นที่มีปริมาณเท่า ๆ กัน ร่างกายสามารถสะสมไขมันโดยไม่จำกัดปริมาณ นอกจากนี้ยังสามารถเปลี่ยนคาร์โบไฮเดรตหรือโปรตีนให้เป็นไขมันได้ด้วย ดังนั้น ถ้าเรากินอาหารที่ให้พลังงานเกินกว่าที่ร่างกายต้องการ ร่างกายจะสะสมอาหารส่วนเกินไว้ในรูปของไขมัน เป็นเนื้อเยื่อไขมันอยู่ใต้ผิวหนังและตามอวัยวะต่าง
ไขมัน หมายถึง สารประกอบหลายชนิดซึ่งมีลักษณะร่วมกันคือ ละลายได้ในตัวทำละลายอินทรีย์ แต่ไม่ละลายน้ำ ไขมันในทางเคมี คือ ไตรกลีเซอไรด์ ซึ่งเป็นไตรเอสเทอร์ของกลีเซอรอลกับกรดไขมัน สถานะของไขมันที่อุณหภูมิห้องมีทั้งของแข็งและของเหลว ขึ้นอยู่กับโครงสร้างและองค์ประกอบของไขมันนั้น แม้คำว่า "น้ำมัน", "ไขมัน" และ "ลิพิด" ล้วนถูกใช้หมายถึงไขมัน แต่โดยทั่วไป "น้ำมัน" ใช้กับไขมันที่เป็นของเหลวที่อุณหภูมิห้อง "ไขมัน" หมายถึง ไขมันที่เป็นของแข็งที่อุณหภูมิห้อง "ลิพิด" หมายรวมไขมันทั้งที่เป็นของเหลวและของแข็ง ตลอดจนสสารที่เกี่ยวข้องอื่น ซึ่งโดยปกติใช้ในบริบททางการแพทย์หรือชีวเคมี
ไขมันเป็นลิพิดชนิดหนึ่ง ซึ่งแยกแยะได้จากโครงสร้างทางเคมีและคุณสมบัติทางกายภาพ โมเลกุลไขมันสำคัญต่อสิ่งมีชีวิตหลายชนิด โดยทำหน้าที่ทั้งเชิงโครงสร้างและเมแทบอลิซึม ไขมันเป็นส่วนสำคัญในอาหารของเฮเทอโรโทรปส่วนมาก (รวมทั้งมนุษย์) ในร่างกาย ไขมันหรือลิพิดถูกย่อยโดยเอนไซม์ชื่อ ไลเปส ซึ่งสร้างจากตับอ่อน
กรดไขมัน เป็นส่วนประกอบของไขมันที่จำเป็นต่อร่างกาย มี 2 ประเภท กรดไขมันอิ่มตัวและกรดไขมันไม่อิ่มตัว กรดไขมันอิ่มตัวพบมากในไขมันสัตย์ ส่วนกรดไขมันไม่อิ่มตัวมากในน้ำมันพืช เช่น น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมะพร้าว น้ำมันเมล็ดดอกคำฝอย เป็นต้นกรดไขมันบางชนิดจำเป็นสำหรับร่างกาย เช่น กรดไลโนเลอิก ซึ่งเป็นกรดไขมันที่ไม่อิ่มตัวร่างกายไม่สามารถสร้างขึ้นเองได้ และถ้าร่างกายไม่ได้รับกรดนี้อย่างเพียงพอ จะทำให้ร่างกายไม่เจริญเทาที่ควร และมีอาการผิวหนังอักเสบ เกิดการหลุดออกของผิวหนังอย่างรุนแรงติดเชื้อได้ง่าย และบาดแผลหายช้า ซึ่งจะเห็นผลอย่างรวดเร็วในเด็ก โดยปกติแล้วร่างกายควรจะได้รับกรดไขมันที่จำเป็นทุกๆ วัน วันละประมาณ 2 - 4 กรัม
หน้าที่ของไขมัน หน้าที่ของไขมันในร่างกาย; ไขมันทำหน้าที่สำคัญในร่างกายหลายอย่าง เช่น เป็นตัวพาวิตามินพวกที่ละลายในไขมันเช่น วิตามิน เอ ดี อี เค เข้าสู่ร่างกาย และยังเป็นแหล่งของกรดไขมันจำเป็นที่สำคัญในการนำไปสร้างฮอร์โมนและสารประกอบสำคัญในร่างกาย นอกจากนั้นไขมันยังทำให้ผิวหนังและเส้นผมแข็งแรง ช่วยรักษาอุณหภูมิในร่างกาย และช่วยส่งเสริมการทำงานของเซลล์ให้ทำงานเป็นปกติ
ประโยชน์ของไขมัน
*ให้พลังงานแก่ร่างกาย
*ช่วยการดูดซึม วิตามิน A,D,E,K
*เป็นส่วนประกอบของเซลล์และเนื้อเยื่อในร่างกาย
*ช่วยป้องกันการสูญเสียความร้อน ทำให้ผิวชุ่มชื่น ไม่แตกแห้ง
*ให้กรดไขมันจำเป็นแก่ร่างกาย
ไขมันในอาหารและในร่างกายแบ่งเป็นหลายกลุ่ม ได้แก่ ไตรกลีเซอไรด์ (ไตรเอซิลกลีเซอรอล)ฟอสโฟไลพิด โคเลสเตอรอล กรดไขมัน วิตามินชนิดละลายในไขมัน และไอโคสะนอยด์ เป็นต้น ไขมันกลุ่มใหญ่ที่สุดที่พบในอาหารคือไตรกลีเซอไรด์โดยมีไม่น้อยกว่าร้อยละ 90 ในอาหารไขมัน องค์ประกอบหลักของไตรกลีเซอไรด์คือกรดไขมันซึ่งแบ่งได้เป็นสองชนิด ได้แก่ กรดไขมันอิ่มตัว และกรดไขมันไม่อิ่มตัว กรดไขมันไม่อิ่มตัวยังแบ่งออกเป็นกรดไขมันไม่อิ่มตัวหนึ่งตำแหน่ง และกรดไขมันไม่อิ่มตัวหลายตำแหน่งหรือกรดไขมันไม่อิ่มตัวสูง ไขมันส่วนใหญ่ในร่างกายมีทั้งไตรกลีเซอไรด์ ฟอสโฟไลพิดและโคเลสเตอรอลในสัดส่วนต่าง ๆ กันขึ้นกับอวัยวะและเนื้อเยื่อ
หน้าที่ของไขมันมีดังต่อไปนี้
1. เป็นแหล่งของกรดไขมันจำเป็นซึ่งร่างกายไม่สามารถสังเคราะหด้ได้แก่ กรดไลโนเลอิก และกรดอัลฟ่าไลโนเลนิก นอกจากนี้ในบางภาวะกรดไขมันไม่อิ่มตัวหลายตำแหน่งในกลมโอเมก้า 6 และโอเมก้า 3 หลายตัวเป็นกรดไขมันจำเป็นด้วย โดยทำหน้าที่สำคัญในการเป็นโครงสร้างของผนังเซลล์และเป็น๒๊มเลกุลทำงาน
2. ไขมันบางชนิดทำหน้าที่สร้างสารสำคัญต่าง า เช่น กรดไขมันบางชนิดจากอาหารเมื่อผ่านเข้าสูร่างกายจะเป็นสารตั้งต้นสร้างสารสำคัญหลายชนิดในร่างกาย เซ่นโพรสตาแกลนดินโคเลสเตอรอลสเตอรอยด์ฮอร์โมน เป็นต้น
3. เป็นสารอาหารที่ให้พลังงานสูง ดังนั้นจึงเป็นแหล่งสะสมพลังงานของร่างกายซึ่งอยู่ในรูปไตรกลีเชอไรด์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเนื้อเยื่อไขมันบริเวณหน้าท้อง ไขมันมีความจุพลังงานสูงกว่าคาร์โบไฮเดรตและโปรตีนถึง 2 เท่า ไขมัน 1 กรัมให้พลังงาน 9 กิโลแคลอรี ในขณะทีคาร์โบไฮเดรตและโปรตีน 1 กรัมให้พลังงาน 4 กิโลแคลอรี เมื่อร่างกายต้องการพลังงาน ไขมันสวนหนึ่งโดยเฉพาะอย่างยิ่งไขมันกลุ่มไตรกลีเซอไรด์จะถูกไฮโดรไลส์ให้กรดไขมันอิสระ และกรดไขมันอิสระนี้จะเข้าสู่กระบวนการเบต้าออกซิเดชันเพื่อเข้าส่กระบวนการสร้างพลังงานให้แกร่างกาย ต่อไป
4. เป็นแหล่งพลังงานให้กับกล้ามเนื้อสำหรับการใช้กำลังงานเป็นระยะเวลานาน า เซ่น การออกกำลังกายแบบแอโรบิก
5.เป็นองค์ประกอบของผนังเซลล์ โดยไขมันกลุ่มฟอสโฟไลพิดเป็นส่วนประกอบหลักที่เป็นโครงสร้างของผนังเซลล์ นอกจากนี้ยังมีโคเลสเตอรอล ไกลโคโปรตีนและโปรตีนอื่น ๆ
6. ช่วยส่งผ่านกระแสประสาท ไขมันบางชนิดทำหน้าที่ช่วยส่งผ่านกระแสประสาท ตัวอย่างเช่น สฟิงโกซีน เซอราไมด์ ฯลฯ ที่ผิวเซลล์ประสาททำหน้าที่สำคัญในการส่งผ่านกระแสประสาท
7. เป็นฉนวนปกป้องอวัยวะต่าง ๆ ไขมันที่สะสมอยู่รอบอวัยวะทำหน้าที่สำคัญอย่างหนึ่งคือเป็นฉนวนป้องกันอวัยวะนั้น ๆ
8. เป็นฉนวนห่อหุ้มร่างกาย ไขมันช่วยเก็บรักษาความร้อน สร้างความอบอุนให้แก่ร่างกาย เชื่อกันว่าคนอ้วนมีไขมันมากจะทนความหนาวได้ดีกว่าคนผอมซึ่งมีไขมันน้อย
9. เป็นสารหล่อลื่น ไขมันบริเวณข้อต่อต่าง ๆ ทำหน้าที่คล้ายสารหล่อลื่นช่วยป้องกันการเสียดสีตลอดจนลดแรงกระเเทกที่อาจเกิดขึ้นระหว่างข้อต่อ10. การบริโภคไขมันทำให้อิ่มนานเนื่องจากไขมันใซ้เวลาในการย่อยและดูดซึมมากกว่าอาหารกลุ่มอื่นจึงทำให้รู้สึกอิ่มนาน
ขอขบคุณ : ..1. http://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/science04/12/mainlip.html
