อาณาจักรหริภุญชัยคงจะก่อตัวขึ้นภายหลังการกำเนิดของอาณาจักรโยนกเชียงแสนไม่นานนัก  และคงจะเจริญควบคู่กันมา  หริภุญชัยมีอาณาเขตอยู่ในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำปิงตอนบน (ปัจจุบันคือจังหวัดลำพูน)  สร้างขึ้นในราว พ.ศ. 1310  มีตำนานเล่าว่ากษัตริย์องค์แรกคือ พระนางจามเทวี ภายหลังได้สร้างเมืองใหม่ขึ้นในลุ่มแม่น้ำวัง คือ เขลางค์นคร (จังหวัดลำปางในปัจจุบัน)

กษัตริย์ผู้ปกครองอาณาจักรหริภุญชัยมีความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา ซึ่งสันนิษฐานว่ารับอิทธิพลมาจากมอญ  มีการสร้างวัด  โบราณสถาน  โบราณวัตถุมากมาย ทำให้อาณาจักรหริภุญชัยกลายเป็นศูนย์กลางทางพระพุทธศาสนาในภาคเหนือ  ซึ่งยังคงปรากฏหลักฐานจนถึงปัจจุบัน เช่น เจดีย์วุดกู่กุดหรือวัดจามเทวี จังหวัดลำพูน  เจดีย์ช้างยืน วัดพระธาตุหริภุญชัย  เจดีย์วัดโลกโมฬีอาราม  พระพุทธรูปศิลา เป็นต้น     อาณาจักรหริภุญชัยที่รุ่งเรืองทางศิลปวัฒนธรรมสิ้นสุดลง  เมื่อพ่อขุนมังรายหรือเม็งราย ผู้ก่อตั้งอาณาจักรล้านนา  ยกทัพมายึดได้ใน พ.ศ. 1835 

http://thailandhitstory.yolasite.com/อาณาจักรหริภุญชัย.php