คำไวพจน์ (การหลากคำ) เป็นชื่อเรียกคำในภาษาไทยอีกพวกหนึ่ง มีความหมายต่างกันเป็น 2 นัยหนึ่งพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2542 ให้คำอธิบายว่า "คำที่เขียนต่างกันแต่มีความหมายเหมือนกันหรือใกล้เคียงกันมาก เช่น มนุษย์ กับ คน บ้าน กับ เรือน รอ กับ คอย ป่า กับ ดง คำพ้องความ ก็ว่า" (พจนานุกรม 2542 หน้า 1091)และในที่เดียวกันนี้ได้ให้ความหมายที่พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) กล่าวไว้ในหนังสือแบบเรียนภาษาไทย ด้วยว่า หมายถึง "คำที่ออกเสียงเหมืมอนกันแต่เขียนต่างกันและมีความหมายต่างกัน เช่น ใส กับ ไส โจทก์ กับ โจทย์ พาน กับ พาล ปัจจุบันเรียกว่า คำพ้องเสียง"
ปัจจุบัน มีการศึกษาคำที่พ้อง และแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม คือ คำพ้องรูป คำพ้องเสียง และคำพ้องความหมายหรือคำพ้องความ คำพ้องรูป คือคำที่มีรูปเขียนเหมือนกัน มีความหมายต่างกัน ออกเสียงต่างกันหรือเหมือนกันก็ได้ เช่น คำว่า ชิน แปลว่า คุ้นจนเจน หรือผู้ชนะ หรือเนื้อโลหะเจือชนิดหนึ่ง คำพ้องเสียง (คำไวพจน์ของพระยาศรีสุนทรโวหาร) คือคำที่เขียนต่างกัน มีความหมายต่างกัน ออกเสียงเหมือนกัน เช่น คำว่า ใจ กับ ไจ จร กับ จอน คำพ้องความ (คำไวพจน์ของพจนานุกรมราชบัณฑิตฯ) คือคำต่างรูป ต่างเสียง แต่มีความหมายเหมือนหรือใกล้เคียงกัน เช่น กิน กับ รับประทาน กัลยา นารี สุดา สมร หญิง เป็นคำพ้องความกัน
ตัวอย่างคำไวพจน์
1. พระจันทร์ =รัชนีกร /แข/ บุหลัน/ นิศากร/ ศศิธร
2. พระอาทิตย์ =ทินกร /ประภากร/ ทิวากร/ ตะวัน/ สุริยา
3. ทองคำ =สุวรรณ /เหม/ กนก/ มาศ/ อุไร
4. ป่า =ไพร /พง/ ดง/ อารัญ/ พนา
5. เมือง =บุรี /ธานี/ นคร/ ปุระ/ กรุง
6. ผู้หญิง =สตรี /อิตถี/ นารี/ กามินี/ พธู
7. ดอกไม้ =บุปผา /บุษบา/ โกสุม/ มาลี/ ผกา
8. พระเจ้าแผ่นดิน= ราชา/ ภูมี/ นฤบดี/ นราธิป/ นฤบาล
9. ภูเขา =คีรี /สิงขร/ บรรพต/ ไศล/ ศิขรินทร์
10. นักบวช =มุนี /ฤษี/ ดาบส/ นักพรต/ นักสิทธิ์
11. น้ำ =อาโป /อุทก/ วารี/ ชล/ คงคา
12. ไฟ =อัคคี /เตโช/ เพลิง/ อัคนี/ บาพก
13. ช้าง =ไอยรา/ ดำรี/ กุญชร/ สาร/ คช
14. แผ่นดิน =ภูมิ/ ธรณี/ ปฐพี/ ธาตรี/ ธรา
15. ท้องฟ้า =นภา/ เวหา/ อัมพร/ ทิฆัมพร/ คัคนานต์
16. นก =สกุณา/ ปักษา/ สุโนก/ วิหค/ ทิชากร
17. ม้า =พาชี/ ดุรงค์/ หัย/ สินธพ/ อัศวะ
18. งู =อุรค/ ภุชงค์/ ผณี/ ทีฆชาติ/ นาคา
19. ยักษ์ =อสูร/ รากษส/ แทตย์/ ทานพ/ มาร
20. เทวดา =อมร/ เทพ/ สุร/ เทพยดา/ นิรชร
21. นางฟ้า =อัจฉรา/ อัปสร/ รัมภา/ เทพธิดา/ เทวี
22. เด็ก =พาล/ ทารก/ ดรุณ/ กุมาร/ ศิศุ
23. ต้นไม้ =พฤกษ์/ รุกข์/ ตรุ/ เฌอ/ ทุม
24. พ่อ =บิดา/ ชนก/ บิตุรงค์/ บิดร/ ปิตุ
25. แม่ =มารดา/ ชนนี/ ชเนตตี/ นนทลี/ มาตุ
26. สวยงาม =ประไพ/ อำไพ/ วิลาวัณย์/ วิไล/ โสภา
27. ข้าศึก =ริปู / ปัจนึก/ ศัตรู/ ปรปักษ์/ บร
28. พระอินทร์ =โกสีย์/ สักกะ/ อมรินทร์/ สหัสนัยน์/ สุชัมบดี
29. ตาย =อาสัญ/ บรรลัย/ มรณา/ ตักษัย /วายชนม์
30. ใจ =กมล/ หทัย/ ฤดี /ฤทัย /แด
คำถาม ในกลุ่มคำต่อไปนี้ มีคำที่แปลว่าไฟอยู่ทั้งหมดกี่คำ อะไรบ้าง
ฑาหก วารี ไวฑูรย์ วานร พาหกะ วาตะ ฑาห ธรณี หิรัญ สุรินทร์ ทินกร สูรย ฑาหะ กระบี่ วานรินทร์ อัคคี อุทก อัคนี เพลิง ยักษี กุณฑ์ สุกร วิหค กรินทร์ กูณฑ์ เดช เดชะ อัสนี ตะวัน มาส มาศ

          https://www.gotoknow.org/posts/517687